Mạng lưới đường sắt đô thị Hà Nội khu vực đô thị trung tâm gồm 9 tuyến kết nối với các đô thị vệ tinh có tổng chiều dài 417,8 km (342,2 km cầu cạn, cầu cạn kết hợp đi bằng và 75,6 km đi ngầm). Trong đó, có các tuyến xuyên tâm (tuyến số 1, 2a, 2, 3 và 5), 02 tuyền nối với sân bay (tuyến 2 và tuyến 6) và 01 tuyến vòng (tuyến 4).
Hệ thống đường sắt đô thị của Hà Nội là khá tương đồng với quy hoạch hệ thống tàu điện ngầm của các thành phố lớn trên thế giới. Một thành phố hiện đại thì không thể thiếu hệ thống metro. Tốc độ triển khai các tuyến tiếp theo hy vọng sẽ nhanh hơn Cát Linh-Hà Đông đang hoạt động và mình cũng đã có dịp đi thử.
Trong 9 tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông (tuyến 2A) đang trong quá trình vận hành thử nghiệm và sắp đưa vào khai thác, tuyến Nhổn – ga Hà Nội hiện còn thi công, các tuyến còn lại (Đường sắt đô thị số 1,2,4,5,6,7,8) đều chưa được triển khai.
Thông tin chi tiết lộ trình các điểm tuyến ga đỗ hệ thống đường sắt đô thị Metro Hà Nội trong quy hoạch.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 1
Tuyến đường sắt số 1 gồm hai nhánh: Ngọc Hồi – Ga trung tâm Hà Nội – Gia Lâm – Yên Viên và Gia Lâm – Dương Xá (Phú Thụy).
Tuyến đi trên cao kết hợp giữa đường sắt đô thị với đường sắt quốc gia, chiều dài tuyến khoảng 36km. Tổng mức đầu tư 44.000 tỷ đồng, dự kiến xong vào 2030.
Theo quy hoạch thì tuyến số 1 dự kiến khởi công từ năm 2007, nhưng đến nay chưa khởi công.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 2 & 2A
Tuyến đường sắt đô thị số 2 bắt đầu từ Sân bay Nội Bài – Nam Thăng Long – Nguyễn Văn Huyên (kéo dài)–Hoàng Quốc Việt – Hoàng Hoa Thám – Thuỵ khê – Phan Đình Phùng – Hàng Giấy – Hàng Đường – Hàng Ngang – Hàng Đào – Đinh Tiên Hoàng và cuối cùng đến Trần Hưng Đạo.
Tổng mức đầu tư duyệt năm 2008 của tuyến số 2 là 19.555 tỷ đồng. Tuy nhiên tới năm 2015, sau khi rà soát lại nguồn vốn đầu tư, tổng vốn điều chính tăng lên 51.700 tỷ đồng nên hiện tại dự án đang được dừng triển khai.
Tuyến này có tuyến số 2A (đường sắt Cát Linh – Hà Đông) dài gần 14 km đã hoàn thành sau gần 10 năm khởi công (khởi công vào tháng 10/2011).
Cuối tháng 4/2021, Tư vấn Pháp ACT đã cấp chứng nhận an toàn hệ thống, dự án hiện vẫn đang chờ Hội đồng nghiệm thu Nhà nước đồng ý trước khi có thể chính thức chạy thương mại.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 3
Tuyến đường sắt đô thị số 3 có lộ trình đi qua Trôi – Nhổn – ga Hà Nội – Hoàng Mai với chiều dài khoảng 26 km, sau năm 2020 sẽ phát triển tuyến số 3 tới Sơn Tây với tổng chiều dài dự kiến 48 km.
Tuyến này hiện đang chạy 5 km đoạn Nhổn – ga Hà Nội, riêng 4km đi ngầm từ Cầu Giấy đến ga Hà Nội đang được gấp rút thi công. Các đoàn tàu của dự án bắt đầu được đưa vào vận hành thử toàn dọc tuyến trên cao 8,5 km, từ depot Nhổn đến ga S8 (Nhổn – Cầu Giấy) và ngược lại.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 4
Tuyến đường sắt trên cao số 4 có lộ trình đi qua Đông Anh – Sài Đồng – Vĩnh Tuy/Hoàng Mai – Thanh Xuân – Bắc Từ Liêm – Thượng Cát – Mê Linh với chiều dài khoảng 54 km.
Tuyến đường sắt đô thị số 4 này được thiết kế theo dạng vòng tròn, kết nối với các tuyến số 1, 2, 3 và 5.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 5
Dự án metro số 5, tuyến Văn Cao – Ngọc Khánh – Láng – Hòa Lạc dài 39 km với 21 nhà ga (6 ga ngầm và 15 ga nổi); tổng mức đầu tư dự kiến 65.400 tỷ đồng.
Tuyến khởi đầu từ khu vực đường Văn Cao giao với Hoàng Hoa Thám, dự án sẽ đi ngầm qua Liễu Giai, Nguyễn Chí Thanh, Trần Duy Hưng, vành đai 3 và đi nổi từ đại lộ Thăng Long.
Từ nút giao Hòa Lạc (vành đai 4) đến cuối tuyến thuộc thôn Thạch Bình (xã Yên Bình), metro số 5 đi trên mặt đất vào dải phân cách giữa của cao tốc quy hoạch Hòa Lạc – Hòa Bình.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 6
Tuyến đường sắt số 6 có lộ trình đi từ Nội Bài đến khu đô thị mới phía Tây Ngọc Hồi, đồng thời kết nối với tuyến số 4 tại Cổ Nhuế và tuyến số 7 tại Dương Nội. Tổng chiều dài của tuyến này là 43 km.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 7
Tuyến đường sắt số 7 có lộ trình đi qua Mê Linh – Đô thị mới Nhổn – Vân Canh – Dương Nội với chiều dài khoảng 28km. Tuyến này sẽ kết nối với tuyến số 4 tại đoạn Đại Mạch và Tây Tựu, đồng thời giao với tuyến số 6 tại đoạn Dương Nội. Tổng chiều dài tuyến số 7 khoảng 35 km.
Lộ trình tuyến đường sắt đô thị số 8
Đối với tuyến đường sắt đô thị số 8, tuyến này sẽ có lộ trình từ Sơn Đồng – Mai Dịch (trung chuyển với tuyến số 2) – vành đai 3 – Lĩnh Nam – Dương Xá với chiều dài khoảng 37 km. Đoạn từ Sơn Đồng – Mai Dịch quy hoạch đi cao, đoạn tuyến đi theo vành đai 3 đến Lĩnh Nam đi ngầm, đoạn tuyến từ Lĩnh Nam – vượt sông Hồng – Dương Xá đi trên cao.
Dự kiến, khi mạng lưới đường sắt đô thị thành phố Hà Nội hoàn thiện sẽ gia tăng tỉ lệ người dân sử dụng phương tiện hành khách công cộng tới 35-45%, giảm thị phần người sử dụng phương tiện cá nhân tham gia giao thông xuống 30%; đóng góp vào sự phát triển kinh tế của khu vực và cải thiện môi trường đô thị nhờ giảm thiểu tắc nghẽn giao thông và tình trạng ô nhiễm.
Các tuyến đường sắt đô thị được lập kế hoạch trên cơ sở khảo sát từ các chuyên gia hàng đầu. Hướng tuyến, nhà ga được lập kế hoạch dựa trên khu dân cư, các khối cơ quan nhà nước, khối doanh nghiệp, văn phòng, trường học…
