Hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh (Ho Chi Minh City Metro) là một trong những hệ thống vận tải đô thị nhanh đầu tiên tại Việt Nam, là sự kết hợp giữa tàu điện ngầm (metro), xe điện mặt đất (tramway) và tàu một ray (monorail). Theo quy hoạch, Hệ thống những tuyến đường metro đang được lên kế hoạch và xây dựng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bao gồm 8 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài là 169km, 1 tuyến xe điện 12,8 km và 2 tuyến đường ray đơn dài 43,7 km.
Để giải quyết căn bản vấn đề ách tắc giao thông, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 568/QĐ-TTg ngày 08 tháng 4 năm 2013 về phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020, theo đó, quy hoạch phát triển đường sắt đô thị TP.HCM, bao gồm:
Đường sắt đô thị
Xây dựng 08 tuyến xuyên tâm và vành khuyên nối các trung tâm chính của thành phố, chủ yếu đi ngầm trong nội đô, bao gồm:
Tuyến số 1 Bến Thành – Suối Tiên
Tuyến số 1 Bến Thành – Suối Tiên, chiều dài khoảng 19,7 km; nghiên cứu kéo dài tới thành phố Biên Hòa – tỉnh Đồng Nai và tỉnh Bình Dương như sau:
+ Kéo dài đến thành phố Biên Hòa – tỉnh Đồng Nai: Từ ga Suối Tiên, đi dọc theo quốc lộ 1 đến ngã 3 Chợ Sặt, thành phố Biên Hòa;
+ Kéo dài đến Bình Dương: Từ ga Suối Tiên – Mỹ Phước – Tân Vạn – Đường XT1 – ga trung tâm (Khu liên hợp Công nghiệp – Đô thị – Dịch vụ Bình Dương).
Tuyến Metro số 2
Tuyến số 2: Đô thị Tây Bắc (huyện Củ Chi) – quốc lộ 22 – Bến xe Tây Ninh – Trường Chinh – (nhánh vào Depot Tham Lương) – Cách Mạng Tháng Tám – Phạm Hồng Thái – Lê Lai – Bến Thành – Thủ Thiêm, chiều dài khoảng 48,0 km;
Tuyến sẽ có 42 nhà ga, trong đó có khoảng 16 nhà ga ngầm và hơn 10 nhà ga trên cao. Tuy nhiên, trong 42 nhà ga, hiện chỉ mới có 26 nhà ga được quy hoạch còn 16 nhà ga còn lại vẫn chưa được đưa vào bản vẽ.
Tuyến số 2 sẽ được chia làm 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1 (Bến Thành – Tham Lương): có điểm đầu là ga Bến Thành đi ngầm theo đường Phạm Hồng Thái đến Ngã sáu Phù Đổng thì đi theo đường Cách mạng tháng 8, tiếp đó là đường Trường Chinh và kết thúc tại ga Depot Tham Lương.
Giai đoạn 2 (Bến Thành – Thủ Thiêm và Tham Lương – Bến xe Tây Ninh): có điểm bắt đầu ở phía Nam giai đoạn 2 là ga Bến Thành, đi theo đường Hàm Nghi chạy ngang qua sông Sài Gòn rồi đi tiếp theo đường Mai Chí Thọ và kết thúc tại ga Thủ Thiêm. Còn ở phía Bắc là ga Tân Bình, đi dọc theo đường Trường Chinh và ga cuối là Bến xe Tây Ninh.
Giai đoạn 3 (Bến xe Tây Ninh – Khu Tây Bắc Củ Chi).
Tuyến Metro số 3a
Tuyến số 3a: Bến Thành – Phạm Ngũ Lão – Ngã 6 Cộng Hòa – Hùng Vương – Hồng Bàng – Kinh Dương Vương – Depot Tân Kiên – ga Tân Kiên, chiều dài khoảng 19,8 km. Nghiên cứu kéo dài tuyến số 3a kết nối thành phố Tân An (tỉnh Long An) từ ga Hưng Nhơn đi dọc theo quốc lộ 1;
Tuyến metro số 3A có chiều là 19,8 km và 17 nhà ga. Dự án sẽ được chia làm 2 giai đoạn
Giai đoạn 1 (Bến Thành – Bến xe Miền Tây) có chiều dài 9,89 km gồm 10 nhà ga, tổng chi phí dự kiến khoảng 1,82 tỷ USD.
Giai đoạn 2 (Bến xe Miền Tây – Tân Kiên) có chiều dài 9,69 km gồm 7 nhà ga, tổng chi phí dự kiến khoảng 1 tỷ USD.
Tuyến Metro số 3b
Tuyến số 3b: Ngã 6 Cộng Hòa – Nguyễn Thị Minh Khai – Xô Viết Nghệ Tĩnh – quốc lộ 13 – Hiệp Bình Phước, chiều dài khoảng 12,1 km. Nghiên cứu kết nối với thị xã Thủ Dầu Một (tỉnh Bình Dương) từ ga Hiệp Bình và đi dọc quốc lộ 13, kết nối với tuyến đường sắt đô thị số 1 của tỉnh Bình Dương;
Tuyến Metro số 4
Tuyến số 4 có hướng tuyến: Thạnh Xuân – Hà Huy Giáp – Nguyễn Oanh – Nguyễn Kiệm – Phan Đình Phùng – Hai Bà Trung – Bến Thành – Nguyễn Thái Học -Tôn Đản – Nguyễn Hữu Thọ – Khu đô thị Hiệp Phước, chiều dài khoảng 36,2 km;
Tuyến số 4 có tất cả 33 ga (gồm 2 ga trên mặt đất, 16 ga trên cao, 15 ga ngầm) và có tổng chi phí dự kiến là 4,57 tỷ USD.
Dự án gồm 4 giai đoạn triển khai:
Giai đoạn 1A (Gia Định – Hoàng Diệu) có chiều dài 6,375 km, bao gồm cả depot tại công viên Gia Định.
Giai đoạn 1B (Gia Định – Thạnh Xuân) có chiều dài 6,975 km.
Giai đoạn 1C (Hoàng Diệu – Phước Kiển) có chiều dài 6,975 km.
Giai đoạn 2 (Phước Kiển – Hiệp Phước) có chiều dài 17,35 km.
Tuyến Metro số 4b
Tuyến số 4b có lộ trình: Ga Công viên Gia Định (tuyến số 4) – Nguyễn Thái Sơn – Hồng Hà – Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất – Trường Sơn – Công viên Hoàng Văn Thụ – Ga Lăng Cha Cả (tuyến số 5), chiều dài khoảng 5,2 km;
Tuyến này là một tuyến phụ để phục vụ việc trung chuyển từ công viên Gia Định – công viên Hoàng Văn Thụ có chiều dài 3,2km gồm 3 ga ngầm. Hiện tuyến metro số 4 đang trong giai đoạn hoàn tất giấy tờ hồ sơ của dự án nên chưa thể thi công.
Tuyến Metro số 5
Tuyến số 5 có lộ trình: Bến xe cần Giuộc mới – quốc lộ 50 – Tùng Thiện Vương – Phù Đổng Thiên Vương – Lý Thường Kiệt – Hoàng Văn Thụ – Phan Đăng Lưu – Bạch Đằng – Điện Biên Phủ – cầu Sài Gòn, chiều dài khoảng 26,0 km; gồm 16 ga ngầm và 6 ga trên cao, hiện nay tuyến số 5 cũng chưa thể thi công vì nhiều nguyên nhân khác nhau như mặt bằng, quy hoạch ở các khu vực chưa đồng bộ,…
Dự án chia làm 2 giai đoạn đầu tư:
Giai đoạn 1: Cầu Sài Gòn – Ngã 4 Bảy Hiền
Giai đoạn 2: Ngã 4 Bảy Hiền – Bến xe Cần Giuộc mới.
Tuyến Metro số 6
Tuyến số 6 có lộ trình hướng tuyến: Bà Quẹo – Âu Cơ – Lũy Bán Bích – Tân Hòa Đông – Vòng xoay Phú Lâm, chiều dài khoảng 5,6 km.
Quy hoạch xây dựng 07 Depot
Quy hoạch xây dựng 7 Depot như sau: Suối Tiên – diện tích khoảng 27,7 ha (tuyến số 1); Tham Lương – diện tích khoảng 25 ha (tuyến số 2); Tân Kiên – diện tích khoảng 26,5 ha (tuyến số 3a); Hiệp Bình Phước – diện tích khoảng 20,0 ha (tuyến số 3b); Thạnh Xuân – diện tích khoảng 27,0 ha; Nhà Bè – diện tích khoảng 20,0 ha (tuyến số 4); Đa Phước – diện tích khoảng 32,0 ha (tuyến số 5); tổng diện tích các Depot khoảng 158,2 ha và các ga đường sắt đô thị: Ga trung tâm (Ga Bến Thành), Ga nối ray và ga đấu nối giữa các tuyến (ga Bà Quẹo , ga Ngã 6 Cộng Hòa; ga Lăng Cha Cả…), Ga trung gian: Trung bình từ 700 m đến 2.000 m bố trí 01 ga.
Đường sắt đô thị khác
Xây dựng 03 tuyến xe điện mặt đất hoặc đường sắt một ray (Tramway hoặc Monorail), bao gồm:
Tuyến xe điện mặt đất số 1
Tuyến xe điện mặt đất số 1 có lộ trình: Ba Son – Tôn Đức Thắng – Công trường Mê Linh – Võ Văn Kiệt – Lý Chiêu Hoàng – Bến xe Miền Tây hiện hữu, chiều dài khoảng 12,8 km. Định hướng kéo dài từ Ba Son đến khu đô thị Bình Quới (Thanh Đa – Bình Thạnh);
Tuyến Monorail số 2
Tuyến Monorail số 2 có lộ trình: Quốc lộ 50 (quận 8) – Nguyễn Văn Linh – Trần Não – Xuân Thủy (quận 2) – Khu đô thị Bình Quới (Thanh Đa – Bình Thạnh); Định hướng kết nối tuyến đường sắt đô thị số 3a, chiều dài khoảng 27,2 km;
Tuyến Monorail số 3
Tuyến Monorail số 3 có lộ trình: Ngã tư (Phan Văn Trị – Nguyễn Oanh) – Phan Văn Trị – Quang Trung – Công viên phần mềm Quang Trung – Tô Ký – ga Tân Chánh Hiệp, chiều dài khoảng 16,5 km.
Xây dựng 03 Depot cho các tuyến xe điện mặt đất hoặc Monorail
Xây dựng 03 Depot cho các tuyến xe điện mặt đất hoặc Monorail như sau: Bến xe Miền Tây, diện tích khoảng 2,1 ha (tuyến xe điện mặt đất số 1); đường Nguyễn Văn Linh, diện tích khoảng 5,9 ha (tuyến Monorail số 2); đường Tân Chánh Hiệp, diện tích khoảng 5,90 ha (tuyến Monorail số 3). Tổng diện tích các Depot khoảng 13,9 ha.
